लॅपटॉपची खरेदी करताना त्यासाठीची संगणक प्रणाली (ऑपरेटिंग सिस्टीम) म्हणजे विंडोज असे समीकरणच आपल्या मनात पक्के झालेले असते. मात्र मायक्रोसॉफ्टच्या स्पर्धकांचे या क्षेत्रातली मायक्रोसॉफ्टची अनिर्बंध मक्तेदारी मोडून काढण्याचे प्रयत्नही सुरू असतात. आजवरचे असे प्रयत्न एकतर अयशस्वी ठरलेले आहेत किंवा त्यांना माफक प्रमाणात यश मिळालेले आहे. असाच एक प्रयत्न क्रोमबुक्स बाजारात आणून गुगलनेही केलेला आहे.
क्रोमबुकमागची मूळ संकल्पना:
सर्वसाधारणपणे मनोरंजन, संपर्काचे एक माध्यम आणि थोडेफार काम अशा वापरासाठी लॅपटॉप विकत घेणारे ग्राहक त्याचा उपयोग आंतरजालावर किती वेळ करतात आणि ऑफलाईन असताना किती वेळ करतात? या प्रश्नाचे उत्तर बहुतांशी आंतरजालावरचा वापर आणि अत्यंत नगण्य असा ऑफलाईन वापर असे कित्येक ग्राहक देतील. क्रोमबुकची संकल्पना याच गृहीतकावर आधारलेली आहे. गुगलने पूर्णपणे आंतरजाल केंद्रित क्रोम संगणक प्रणाली तयार केलेली आहे. ही प्रणाली लिनक्सवर (क्रोमियम या लिनक्सच्या एका प्रकारावर) आधारीत आहे. क्रोम प्रणालीत गुगलने संगणकाचा ऑफलाईन वापर करण्यासाठी लागतात त्या सगळ्या घटकांना जवळजवळ पूर्णपणे वगळलेले आहे. त्यामुळे ही प्रणाली अत्यंत हलकीफुलकी (लाईटवेट), वापरायला सोपी (युजर फ्रेंडली) आणि सुरक्षिततेच्या दृष्टीने मजबूत (रोबस्ट) झालेली आहे.
क्रोमबुकचे काही फायदे:
क्रोमबुक सुरू केल्यानंतर वापरण्यासाठी तयार व्हायला जेमतेम पाच दे दहा सेकंद लागतात ('बूट' होण्यासाठी फार वेळ लागत नाही). क्रोमबुकवर आपले 'गुगल' खाते वापरूनच प्रवेश करता येतो. माहितीचा साठा करण्यासाठी क्रोमबुकबरोबर गुगल ड्राईव्हवर १०० जीबी इतकी जागा दोन वर्षांसाठी मोफत मिळते. ही जागा आपल्यासाठी क्लाउडवर राखीव ठेवलेली असते. गुगल खाते ही आपली एकमात्र ओळख ठरत असल्याने आपल्या इ-मेल्स, फोटो, गुगल ड्राईव्हवर अपलोड केलेल्या फाईल्स अशा सगळ्या गोष्टींचा एकत्रित संच आपल्याला सहज उपलब्ध होतो. गुगल खाते वापरून आपली ओळख पटवून प्रवेश केला (सिंगल साईन ऑन) तर हाच संच इतर संगणक प्रणाली आणि स्मार्टफोन, टॅबलेटवरूनही उपलब्ध होतो.
क्रोमबुक्सच्या बांधणीचा दर्जा (बिल्ड क्वालिटी) तितक्याच किंमतीच्या अन्य लॅपटॉपशी तुलना केली असता बराच उजवा असतो. क्रोमबुक दिसायलाही सर्वसाधारण लॅपटॉपच्या श्रेणीतले न दिसता अ‍ॅपलच्या मॅकसारखेच आकर्षक दिसते. क्रोमबुकची अंतर्गत रचना बहुतांशी गणनप्रक्रिया सर्व्हरवर व्हावी अशा प्रकारची असल्याने क्रोमबुकने पुरवलेल्या सगळ्या सुविधा क्रोम वेब ब्राउझरमधूनच उपलब्ध होतात. क्रोमबुकची संगणक प्रणाली स्वतःचेच परीक्षण करून काही संशयास्पद घडलेले दिसले तर पुन्हा स्वतःची नव्याने बांधणी करायला सक्षम असते. असे होत असताना क्लाउडमधल्या आपल्या माहितीच्या साठ्याला धक्का लागत नाही. त्यामुळे क्रोमबुकसाठी अँटिव्हायरसची गरज नसते. अँटिव्हायरसवरचा खर्च वाचतोच, व्हायरसमुळे होणारा मनस्ताप किंवा माहितीचे नुकसानही संभवत नाही.
क्रोमबुक्समधे इंटेलच्या 'हॅजवेल' तंत्रज्ञानावर आधारित सेलेरॉन प्रोसेसरचा वापर होतो. त्यामुळे एकदा चार्ज केलेली बॅटरी सर्वसाधारण वापर चालू असेल तर सातआठ तास आणि मोठ्या प्रमाणावर मल्टिमिडीयाचा वापर करूनही सहा तासावर सहज टिकते. क्रोमबुक्सची किंमत लक्षात घेता हे बॅटरी लाईफ उत्तमच म्हणावे लागेल. क्रोम प्रणालीत अनावश्यक फापटपसारा कमी केलेला असल्याने आंतरजालाचा वापर करताना सामर्थ्य (पॉवर) आणि वेग (डाउनलोड/ अपलोड स्पीड) दोन्ही बाबतीत उत्तम अनुभव मिळतो. क्रोमबुकची मूळ प्रणाली आणि तिला पूरक असलेले सॉफ्टवेअर अज्ञयावत ठेवण्याची जबाबदारी वापरकर्त्याची ('एंड युजर) नसते. आवश्यक ते सगळे 'अपडेट्स' आंजावरून उतरवून घेणे आणि त्यांना परिणामकारक पद्धतीने वापरता येईल अशी त्यांची रचना करणे (कॉनफिगरेशन) हे काम आवश्यकतेनुसार आपोआप होत राहते.
क्रोमबुकच्या मर्यादा:
क्रोमबुकवर सगळ्या प्रकारचे सॉफ्टवेअर वापरता येत नाही, उदा. 'जावा' प्रणालीवर आधारीत सॉफ्टवेअर वापरता येत नाही. मायक्रोसॉफ्ट ऑफिस, स्काईपसारखे कित्येकांच्या सवयीचे झालेले सॉफ्टवेअर वापरता येत नाही. मात्र त्यासाठी पर्यायी असे गुगलचे सॉफ्टवेअर सहज उपलब्ध असते. पुरेशा वेगाने आंतरजालाचा वापर करता येत नसेल, तर क्रोमबुकचा वापर 'पेपरवेट' सारखा करावा लागतो असा प्रचार गुगलचे विरोधक करतात. हा आक्षेप फारसा खरा नाही. क्रोमबुक्सवर ऑफलाईन वापर करण्यासाठी गुगलने पुरवलेल्या आंजावरच्या संग्रहात (ऑनलाईन स्टोअर) गुगल डॉक्स, जीमेल आणि गुगल ड्राईव्हसारखे बरेच सॉफ्टवेअर तसेच कित्येक 'गेम्स' मोफत उपलब्ध आहेत. मात्र 'हाय एंड गेमिंग' साठी क्रोमबुक्सचा वापर करता येत नाही.
एकंदर सगळ्या बाबी लक्षात घेता मनोरंजन, संपर्काचे माध्यम आणि थोडेफार जुजबी स्वरूपाचे काम इतकाच लॅपटॉपचा वापर असेल, तो बहुतांशी आंतरजालावर होत असेल आणि चांगले वायफाय कनेक्शन उपलब्ध असेल अशांनी क्रोमबुक्स घेण्याचा विचार अवश्य करावा. घरात एखादा संगणक किंवा विंडोज/ लिनक्स लॅपटॉप असेल, आणि 'जेथे जातो तेथे तू माझा सांगाति' अशा पद्धतीने हाताळण्यासाठी आणखी एका लॅपटॉपची गरज असेल तर क्रोमबुक हा एक उत्तम पर्याय ठरू शकतो. गुगल ड्राईव्हवरच्या आपल्या खजिन्याशी थेटपणे जोडली जाणारी क्रोमबुक आणि अँड्रॉईड टॅबलेट अशी जोडगोळीही खूप उपयुक्त ठरू शकते.
हाय एंड गेमर्स, पॉवर युजर्स आणि मायक्रोसॉफ्ट ऑफिस किंवा स्काईपला पर्याय नाही अशा पद्धतीने विचार करणारे युजर्स यांनी क्रोमबुकच्या फंदात न पडणेच बरे.
पुरवणी -
अलीकडेच उपलब्ध झालेल्या एचपी आणि तोशिबा क्रोमबुक्सची एक झलकः
क्रोमचा थोडक्यात परिचयः
